Parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Radomyślu Wielkim

KOŚCIÓŁ P.W. PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO W RADOMYŚLU WIELKIM

Historia parafii i kościoła: Przypuszczalnie osada Radomyśl istniała już wcześniej, jednak za sprawą założyciela Mikołaja Firleja, król Stefan Batory wystawił dokument lokacyjny miasta w dniu 31 stycznia 1581 roku. W 1584 roku istniał już pierwszy kościół drewniany p.w. Michała Archanioła obsługiwany przez proboszcza z Przecławia Marcina Milasza, oficjalne włączenie świątyni w obszar kościoła rzymsko-katolickiego nastąpiło 7 lipca 1599 roku, kiedy to, kard. Jerzy Radziwiłł erygował parafię Radomyśl w dekanacie pilzneńskim. Pierwszym proboszczem został Marcin Miłosoniusz mianowany 9 lipca 1599 roku. W roku 1602 sufragan krakowski Paweł Dębski ją konsekrował nadając nazwę Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny i św. Mikołaja. W tym czasie w roku 1608 powołano do życia Bractwo św. Anny i erygowano jedną z kaplic dla potrzeb bractwa pod wezwaniem św. Anny. Wybudowano również przy kościele budynek szpitalny dla ubogich, nad którym opiekę przejęło zgromadzenie Zakonne Braci Szpitalnych św. Ducha de Saxia. Również kościół był odpowiedzialny za prowadzenie szkoły od roku 1596. Ta pierwsza świątynia uległa jednak zniszczeniu prawdopodobnie przez pożar, pod następną świątynię wydano akt erygacyjny w roku 1646, był to kościół farny pod wezwaniem św. Mikołaja. Do niego została przyłączona kapliczka pod wezwaniem św. Ducha na Wale, przez ojca Mikołaja Firleja. Świątynia podobno także spłonęła w okresie 1740 a 1770 rokiem. Kolejny właściciel dóbr radomyskich Eliasz Wodzicki przystąpił do budowy kościoła murowanego w latach 1779 – 1784, którego poświęcenie nastąpiło w roku 1787 przez pierwszego biskupa Diecezji Tarnowskiej Floriana Amanda Janowskiego. Ten trzeci kościół otrzymał wezwanie Przemienienia Pańskiego (prawdopodobnie od obrazu umieszczonego w ołtarzu głównym). Posiadał trzy ołtarze, ołtarz główny ufundowany został przez Ludwika Kostórkiewicza z żoną Antoniną, pozostałe dwa ze składek dobrowolnych. Wyposażenie do nich tj. lichtarze i obrazy ufundowali: do jednego Karol Woliński i Franciszek Trybulec, do drugiego Aleksander Solarski i Jan Trybulki, oni też byli fundatorami ambony w latach 1872-1873. Zdjęcie rok ok. 1900 Zdjęcie rok 1910 Podstawowa konstrukcja kościoła zachowała się do dzisiaj, jednak zniszczenia wojenne i kilkakrotne przebudowy sprawiły, że nie zachował on dawnych cech stylowych. Najistotniejsze zmiany konstrukcyjne nastąpiły w latach 1925 – 1935, za ks. Franciszka Łukasińskiego, kiedy świątynia została gruntownie przebudowana. Wybudowano nową kopułę nad sygnaturkę, którą obito blachę ocynkowaną, a w miejsce wyburzonej kaplicy od strony południowo-wschodniej, dobudowano nową nawę boczną odpowiednio stylową do nawy głównej. Po przeciwnej stronie zachodniej dobudowano drugą nawę boczną czyniąc kościół trójnawowym. Przedłużono i podwyższono prezbiterium, do którego po obydwóch bokach dobudowano zakrystie. Zmodernizowano również przedsionek kościoła. Zniszczenia ostatniej wojny okazały się dotkliwe dla kościoła, spłonął dach nad nawą główną, trzy boczne ołtarze, ambona i ławki kościelne, a pocisk artyleryjski zniszczył posadzkę i sprzęty kościelne. Cudem ocalał ołtarz główny nieznacznie uszkodzony. Umieszczony centralnie w prezbiterium składa się z trzech wydzielonych części, dolną stanowi ołtarz zasadniczy, przy którym odbywały się msze św. z tabernakulum, część środkowa z obrazem głównym Przemienienia Pańskiego, z przełomu XVIII i XIX wieku, bezcenny, nieznanego malarza, prawdopodobnie ofiarowany przez cesarza Franciszka Józefa, przedstawia Jezusa na górze Tabor unoszącego się w obłokach, pozostawiających na ziemi proroków Mojżesza i Eliasza. Obraz Przemienienia Pańskiego umieszczony w ozdobnej oprawie cięgle podświetlany, zasłaniany jest okazjonalnie przez obraz Rodzina Święta. Po bokach obrazu umieszczono po dwie wysokie kolumny, przy których stoją figury po zewnętrznej stronie dwaj apostołowie Piotr z kluczami i Paweł z mieczem, wewnątrz dwaj biskupi św. Stanisław i św. Wojciech. Cześć górna stanowi zakończenie ołtarza, w środku w trójkącie gołębica symbolizująca Ducha Św., wyżej Bóg Ojciec siedzący na tronie. Na przedłużeniu kolumn znajdują się postacie czterech grających aniołów. Zdjęcie rok 1940 Ówczesny proboszcz ks. Jan Curyłło w latach 1945-50 przeprowadził kolejne remonty kościoła, m.in. przebudowano dach z wieżyczką na sygnaturkę i pokryto blachą miedzianą, wykonano kopułę nad przedsionkiem. Wykonano nowe ołtarze w nawie głównej w roku 1951, lewy św. Tadeusza Judy z obrazem głównym Jezusa ukrzyżowanego, wykonany przez Jana Barana miejscowego stolarza i rzeźbiarza, sponsorowany został przez mgr Annę Uzarską-Huetter. Jan Baran wykonał również dwoje drzwi, wejściowe i drugie oddzielające przedsionek od nawy głównej, balaski, obudowę organów i ławki. Dokonał również remontu ołtarza głównego uzupełniając go w brakujące elementy. Drugi ołtarz prawy w nawie głównej z wizerunkiem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, został wykonany przez J. Mądziela z Partyni, a sponsorowany przez Agnieszkę Kilian, obywatelkę miasta Radomyśla. Nawę boczną lewą stanowi kaplica Matki Bożej, w ołtarzu znajduje się figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, nad figurą znajduje się obraz św. Stanisława Kostki. Ołtarz był wykonany w okresie powojennym przez Stanisława Chajca, fundatorami byli radomyscy kupcy: Tadeusz Jajkiewicz, Stanisław Kalita, Stanisław Kopecki i Piotr Trybulec. Przez St. Chajca została wykonana również ambona z bogato rzeźbionymi elementami i baldachimem. Nawę boczną prawą stanowi kaplica Najświętszego Serca Jezusowego, ołtarz wykonany przez Stanisława Chajca w okresie przedwojennym i był jedynym ołtarzem, który nie spłonął w 1944 roku i zachował się w całości. Fundatorką była Agnieszka Kilian. W centralnej części ołtarza stoi figura Chrystusa z sercem, powyżej obraz św. Mateusza, a niżej obraz św. Teresy od Dzieciątka Jezus. W tym czasie zamówiono nowe witraże w firmie M. Paczki oraz gipsowe stacje drogi krzyżowej. Obrazy w ołtarzach malowali Piotr Sławiński i J. Serednicki. Piotr z synem Kazimierzem, namalowali również wspólnie wielki obraz Św. Rodzina nasuwany okresowo na główny obraz Przemienienia Pańskiego, poświęcony 12 lipca 1953 roku. Kazimierz namalował cztery obrazy św. Ewangelistów umieszczone w ambonie. W latach 1981-1984 kościół otrzymał nowe szlachetne tynki zewnętrzne oraz nową polichromię wykonaną przez profesora Akademii Sztuk Pięknych Jerzego Lubańskiego. Odnowiono ołtarze oraz położono posadzkę marmurową przed i na stopniach ołtarza głównego. Później położono kostkę wokół kościoła, wykonano ogrodzenia i nagłośnienie na zewnątrz kościoła. W dniu 9 sierpnia 1992 r. ks. bp. Józef Życiński dokonał konsekracji ołtarza oraz poświęcił wystrój i polichromię prezbiterium kościoła. Prezbiterium wyposażono w sedilia (tron, fotele dla księży i ławy dla służby liturgicznej). Przeznaczył relikwie św. Męczenników: bł. Karolinę Kózkę, św. Honoratę i św. Herkulesa, które położono pod marmurową mensą ołtarza. Zdjęcie rok 2019 Wyposażenie: stara zabytkowa chrzcielnica z XVIII w., w kształcie kielicha, wykonana z marmuru, odnowiona w roku 2004, z okazji wizyty bpa Ignacego Jeża, umieszczona w lewej nawie bocznej. Nowa chrzcielnica wykonana przez Ryszarda Rybę (brata ks. Mieczysława Ryby z Dulczy Wielkiej) z kamienia piaskowego kształcie bloku, przedstawiająca 4 postacie świętych, przykryta metalową pokrywą z krzyżem, umieszczona jest przy ołtarzu głównym obok wejścia do zakrystii prawej. W przejściu pomiędzy nawą główna a lewą znajduje się naturalnej wielkości kamienna figura Chrystusa przywiązanego do słupa, wykonana w stylu barokowym z pierwszej połowy XIX w. Pomiędzy nawą główną a prawą na ścianie wisi obraz Miłosierdzia Bożego. W przedsionku umieszczony jest krzyż wykonany z okazji misji z datą 9-17.03.1963 r. W pierwszych miesiącach 2014 roku zamontowano 5 ekranów podświetlanych do wyświetlania pieśni, sponsorem ich jest radomyślanin Andrzej Bajor. Pod koniec 2016 roku z inicjatywy ks. Jerzego Bulsy zamontowano wewnątrz kościoła kamerę przesyłającą obraz przez Internet z nabożeństw odbywających się przy ołtarzu głównym, jak również można zobaczyć spacer po kościele i panoramę miasta. Organy, jedną z największych inwestycji w kościele wymagających znacznych środków finansowych i zabiegów organizacyjnych był zakup i zamontowanie organów. Prace stolarskie przy ich montażu wykonał Jan Baran. Uroczyste poświęcenie odbyło się 8 listopada 1959 roku, dokonał tego bp tarnowski ks. Karol Pękala. Są to piękne 22 głosowe organy zamontowane na chórze, których może pozazdrościć niejedna parafia. Tablice i herb fundatora, wewnątrz kościoła znajduje się pięć tablic, pierwsza tablica marmurowa znajduje się obok wejścia do zakrystii prawej i informuje, kto i kiedy konsekrował kościół. Tłumaczenie napisu w jęz. łacińskim: „Najjaśniejszy, najświetniejszy, najszlachetniejszy pan Florian Amond Janowski, z Bożej i Stolicy Apostolskiej łaski, nominacją najszlachetniejszego cesarza Rzymian – Józefa II, pierwszy biskup tarnowski kościół ten z fundamentów wzniesiony poświęcił w uroczystość Przemienienia Pańskiego 1787 roku, tegoż konsekracją, w niedzielę 3 października”. Druga tablica umieszczona jest w lewej nawie nad starą zabytkową chrzcielnicą z XVIII w. przy której chrzczony był, późniejszy bp i mianowany kardynał ks. Ignacy Jeż, urodzony w Radomyślu Wielkim. W 90-tą rocznicę jego urodzin wmurowano tablice o treści „Przy tej chrzcielnicy / dnia 22 sierpnia 1914 r. / przyjął chrzest / IGNACY JEŻ / Biskup Ordynariusz / Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej / w latach 1972 – 1992, niżej herb i napis VINI IGNEM MITTERE / W 90 rocznicę urodzin / Rodacy / Radomyśl Wielki, 17.08.2004”. Trzecia tablica umieszczona jest w przedsionku na prawej stronie i poświęcona jest trzem kapłanom pracującym w parafii. Treść tablicy: „W służbie Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie / oddali swoje życie księża kapelani / Armii Krajowej w Radomyślu Wielkim / Ks. Jan Curyłło (1896-1969) ps. „Bolesław” / zasłużony proboszcz tutejszej parafii / kapitan AK Obwodu Mieleckiego / Ks. Stanisław Kaczmarczyk (1906-1942) / ps. „Zimny” zamordowany w Oświęcimiu / oraz Adam Sekuła (1913-1941) wikariusz / zamęczony przez nowosądeckie Gestapo. Tablicę sponsorował proboszcz parafii ks. Kazimierz Zając, odsłonięcie tej tablicy nastąpiło 8 sierpnia 1993 roku. W dniu 13 kwietnia 2017 r., w Dzień kapłański uroczyście odsłonięto dwie tablice poświęcone księżom pełniącym długoletnią posługę kapłańską w parafii i szczególnie zasłużonym. Ks. Kazimierzowi Zającowi o treści: KS. PRAŁAT / KAZIMIERZ / ZAJĄC / 1921 – 1994 / Szambelan Papieski / Kapelan Ojca Św. Jana Pawła II / Katecheta Józefa Kowalczyka / Arcybiskupa i Noncjusza Apostolskiego w Polsce / Żołnierz N.O.W. i Armii Krajowej / Więzień Obozów Koncentracyjnych / Diecezjalny Kapelan Byłych Więźniów Politycznych / Gorliwy Pasterz Parafii Radomyskiej / w latach 1976 – 1994 / Dziekan Dekanatu Radomyskiego / Organizator Erygowania Parafii i Budowy / Kościoła w Dulczy Małej / Gorący Patriota i Duchowy Opiekun / Radomyskiego NSZZ „Solidarność”. Drugą ks. Władysławowi Jędrzejowskiemu informującą o jego dokonaniach w poprzedniej i obecnej parafii o treści: KS. WŁADYSŁAW JĘDRZEJOWSKI / 1914 – 1976 / Proboszcz parafii / w Wadowicach Górnych / 1954-1969 / Odbudował wieżę / Wyposażył kościół / W 3 ołtarze / Organy i dzwony / Wybudował plebanię / Ogrodził teren kościoła. Dziekan dekanatu / I proboszcz parafii / W Radomyślu Wielkim / 1969 – 1976 / Zbudował plebanię / W której znalazły się / Mieszkania dla kapłanów / I sale katechetyczne / Zbudował budynki gospodarcze. Był pobożnym ofiarnym i gorliwym kapłanem wytrwale pracującym / Dla Bożej chwały. Zmarł 19.03.1976 zostawiając wdzięczną / I niezatartą pamięć wiernych. Tablice wykonano staraniem Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Radomyskiej przy dużym, osobistym zaangażowaniu jego prezesa Jana Ziobronia. Na zewnątrz kościoła umieszczone są dwie marmurowe tablice, jedna z tablic umieszczona jest nad wejściem głównym do kościoła z napisem w jeż. łacińskim, jej treść w jęz. polskim „Bogu samemu w Trójcy Jedynemu / Wznieść polecił Eliasz z Granowa Wodzicki / Starosta generalny małopolski krakowski / 1784.” Druga tablica wraz z herbem fundatora umieszczona jest w zewnętrznej ścianie prezbiterium (od strony południowej) z napisem w jęz. łacińskim, co w tłumaczeniu znaczy: „Piotrowi z Granowa Wodzickiemu, kasztelanowi sądeckiemu, w Generalnym Wojsku Królestwa Polski piastującego stanowisko pułkownika jazdy, który przeżywszy 84 lata, zmarł 26 lutego 1770 roku, pragnącemu być pochowanym bez uroczystości pogrzebowych, wśród swoich poddanych w świętym przybytku przez siebie wzniesionym, nie w świątyni mogącej spłonąć, roku 1779 dnia 28 września, chcąc pobożności Jego wobec Boga utrzymać, pamięć Eliasz Wodzicki – syn, nową budowlę z murów wzniósł i ten z żałości za najukochańszym ojcem położył kamień”. Nad tablicą wmurowany jest herb fundatora „Leliwa”, pięcioramienna gwiazda i półksiężyc, wykonany z piaskowca. Dzwonnica, pierwsza dzwonnica była drewniana usytuowana na zewnątrz po lewej stronie od wejścia, została rozebrana po II wojnie światowej. W latach pięćdziesiątych po prawej stronie placu kościelnego wybudowano nową murowaną dzwonnicę, do połowy obudowaną cegłami z drzwiami zamykanymi na klucz. Nad drzwiami umieszczono gipsową płaskorzeźbę Matki Bożej z Dzieciątkiem chronioną szklaną szybą. Poświęcenie dzwonnicy i dzwonów nastąpiło w dniu 2 marca 1958 roku. W obecnej dzwonnicy znajdują się trzy dzwony, największy środkowy o nazwie „Królowa Polski” posiada płaskorzeźbę Matki Bożej z Dzieciątkiem i napisem „Królowo Korony Polski – módl się za nami”, z drugiej strony dzwonu umieszczona jest płaskorzeźba Serca Jezusowego i napis „O Jezu Miłosierdzia”. W zwieńczeniu dzwon posiada płaskorzeźby czterech ewangelistów. Został wykonany w wiedeńskiej firmie P. Hilzera Odlewni Dzwonów w Wiener-Neustaut w 1902 roku. Przypuszczalnie został ufundowany przez bogatych radomyskich kupców, którzy prowadzili handel z Wiedniem. Po prawej stronie (wschodniej) znajduje się dzwon średni z płaskorzeźbą Chrystusa Zmartwychwstałego i datą 1871 rok, po przeciwnej stronie płaskorzeźba św. Stanisława z pastorałem. Jest to najstarszy dzwon w radomyskiej dzwonnicy. Po lewej stronie (zachodniej), umieszczono najmniejszy i najmłodszy dzwon z roku 1920 z płaskorzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego. Na ogólną liczbę czterech dzwonów przykościelnych, te trzy zachowały się dzięki przytomności ks. Jana Curyłły, który ukrył je przed okupantem niemieckim. Za staraniem ks. Władysława Sipiora (1990-1993) dzwony są poruszane energią elektryczną. Krzyż misyjny, pierwotnie znajdował się na północno-wschodniej stronie placu kościelnego, postawiony z fundacji Wincentego Smagacza przez Jana Kosa w roku 1969, jednak na skutek starzenia drewna, podjęto decyzję o jego wymianie. Okazją były misje przeprowadzone w kościele w roku 1981, z tej okazji postawiono nowy krzyż po stronie północno-zachodniej na fundamencie cementowym w stalowych obejmach przykręcony śrubami. Krzyż w połowie wysokości ma niewielki gzyms, od którego krzyż jest nieznacznie cieńszy. Ramiona krzyża i szczyt okuty blachą. Na ramionach napis: Pamiątka Misji Św., na drzewie data misji: 17. V. 1981. Niżej bardzo mały napis XX. Redemptor. Pod gzymsem metalowa tabliczka: „Ratuj duszę swoją” / PAMIĄTKA / MISJI Św. / 1.07. – 8.07.2001. Z okazji kolejnych misji pod metalową tabliczką dołożono drugą z napisem: „Ratuj duszę swoją” / PAMIĄTKA / MISJI Św. / 1.10 – 8.10.2017